|
|
|
|
|
Limburg 1940-1945,
Hoofdmenu
Het onderstaande is niet beperkt tot Limburg: het gaat over de wederopstanding van het fascisme na de oorlog, hoewel de meeste mensen dachten, dat we dat lesje nu toch wel geleerd hadden. Blijkbaar niet dus, we moeten steeds waakzaam blijven. Want ook de fascisten leren.
Voor een beter begrip volgt hier een beknopt en zeer onvolledig overzicht van die ontwikkeling sinds de oorlog, vooral in Europa.
Maar ook hier kunnen we niet op alles ingaan. Buiten beschouwing blijven bijvoorbeeld de dictaturen van de Hitlervriendjes Franco in Spanje en Salazar in Portugal, overblijfselen uit een andere tijd.
Vooraf nog een opmerking over fascisme bij de overheid:
Niet alleen koloniale legers zijn voor fascisme een gunstige omgeving. Alle overheidsdiensten waar wapens worden gedragen en waar macht wordt uitgeoefend, zijn voor mensen met een fascistisch wereldbeeld aantrekkelijk zoals honing voor vliegen. Wat niet wil zeggen, dat alle politiemensen fascisten zijn, zoals we ook niet kunnen stellen, dat alle onderwijskrachten pedofielen zijn. Maar bepaalde beroepen zijn voor bepaalde mensen attractief. Racisten bij de politie en het leger zijn er in ieder land.
Na het einde van de tweede wereldoorlog begon in Indonesië de onafhankelijkheidsoorlog. Nederland had dus meteen behoefte aan een leger, dat met zoiets kon omgaan. En waarmee konden zij een verzetsbeweging beter bestrijden, dan met mensen uit het voormalig verzet? De Stoottroepers hadden om uiteenlopende redenen aan het verzet meegedaan en moesten nu opeens vechten tegen net zo een beweging in een ander land, waar zij zelf de bezetters waren. Sommigen hadden dat in de gaten, anderen weer niet. Sommigen zijn overgelopen, maar de meesten niet. Er werden, zoals in iedere oorlog, de gebruikelijke misdrijven gepleegd, die dan weer meestal in de doofpot kwamen. De oorlog mocht ook niet zo worden genoemd. Rusland heeft het over een speciale operatie in Oekraïne, Nederland had het over politionele acties. [wikp.1]
De Fransen probeerden in Algerije een onafhankelijkheidsbeweging te voorkomen. In september 1947 werd een wet over het statuut van Algerije afgekondigd, waarin een halfslachtige vorm van democratie wordt ingevoerd, die de onafhankelijksstrijd tegen Frankrijk niet kon voorkomen. De spanningen en de repressie namen toe. In november 1954 verklaarde het Front de Libération Nationale (FLN) de oorlog aan de Franse machthebbers. [wikp.2]
In die oorlog trad een heel nieuw verschijnsel op: de opstand vanuit de Franse colons (kolonisten), die Algerije als hun vaderland zagen, ca. 10% van de bevolking. Zij beschouwden ieder toegeven aan de FLN als landverraad. De politieke instelling van die zwartvoeters (pieds-noirs) was vaak racistisch en fascistisch. [wikp.3]
Dat vond zijn dieptepunt in de terreur van de Organisation de l’Armée Secrète (OAS)
Een ander dieptepunt was de dodelijke afloop van een demonstratie tegen de oorlog in Algerije op 8 februari 1962, waarbij negen mensen door politiegeweld om het leven kwamen op het metrostation Charonne in Parijs. [wikp.4]
In datzelfde jaar werd Algerije onafhankelijk.
Al lang voor de oorlog bestond bij veel joden het verlangen naar een veilige haven, een plaats waar zij veilig voor pogroms zouden zijn. Daarvoor was al in de 19e eeuw het idee van het Zionisme ontstaan. Palestina moest de oplossing worden voor dit "volk zonder land".In 1917 verklaarde de Britse regering in de Balfour-verklaring aan de Zionistische Beweging, daar positief tegenover te staan. Balfour gaf later toe, dat de belangen van de Palestijnen daarbij waren genegeerd. De Britten hebben hetzelfde gebied ook aangeboden aan drie andere partijen: de Turken (wanneer ze zich uit de 1e wereldoorlog zouden terugtrekken), aan Hoessein bin Ali, de sjarief van Mekka, als beloning voor zijn opstand tegen de Turken [wikp.5], en aan de Fransen, die al een groot gebied ten noorden daarvan onder hun invloed hadden, in het kader van het Sykes-Picotverdrag. De weerzin in Arabische wereld tegen dit staaltje van Europees kolonialisme en de mening, dat de joodse immigratie daarvan deel uitmaakt zijn in die tijd ontstaan. [wikp.6]
Na de tweede wereldoorlog met de verschrikking van de vernietigingskampen wilden veel overlevenden naar Palestina, zoals het hele gebied tussen de Jordaan en de Middellandse Zee toen nog werd genoemd. Het stond nog onder Brits bestuur. De Britten wilden die ongebreidelde toestroom van joodse immigranten aan banden leggen, maar uiteindelijk werd de staat Israël uitgeroepen. Er volgden oorlog op oorlog met de omringende Arabische landen: 1948, 1967 (Zesdaagse Oorlog), 1973 (Jom Kipoeroorlog) zodat nu de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem, de Gazastrook en de Syrische Golanhoogten door Israël bezet zijn. Daarop volgden de Eerste en Tweede Intifada. De wederzijdse haat groeide en groeide. De Palestijnen beschouwen Israel als een koloniale macht, de Israëli’s zien de Palestijnen als antisemitische haatzaaiers en een Palestijnse staat als levensgevaarlijk.
Na de moord op Yitzhak Rabin, de premier die onder het toeziend oog van Bill Clinton met Yasser Arafat de Oslo-akkoorden heeft gesloten, lijkt de vrede tussen deze buren verder weg dan ooit. Aan beide kanten groeit het religieus fanatisme. Veel Palestijnen die zich vroeger nog als linkse anti-kolonialisten beschouwden, werden fanatieke moslims en streden opeens een heilige oorlog. Ook de joodse stichters van de kibboetsen waren in de begintijd van Israel vooral links gericht. Nu is er onder de kolonisten een groeiend aantal, dat ronduit als fascisten beschouwd kan worden. Zij ondernamen, sinds hun deelname aan de regering, pogingen de democratie af te schaffen.
Dat proces is voorlopig gestopt door de meest gewelddadige uitbarsting van geweld in dat deel van de wereld, die het resultaat is van die trieste voorgeschiedenis. Om met de secretaris-generaal van de UNO te spreken: dit is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Op 7 oktober 2023 kwamen onder de regie van Hamas moordenaarsbendes over de grens uit de Gazastrook en vermoordden anderhalf duizend Israëli’s en namen honderden als gijzelaars. De regering van Benjamin Netanyahu, voor wie dit een manier is om aan gevangenis wegens corruptie te ontkomen, liet het Israëlische leger Gaza bombarderen en binnentrekken, met als doel, Hamas te vernietigen. Zij hebben tienduizenden Palestijnse levens vernietigd. [2]
Maar ook al zou het lukken, Hamas militair te verslaan, zal dit soort vredespolitiek de Palestijnse haat en dus Hamas uiteindelijk alleen sterker maken. Dit gaat nog generaties duren, dank zij de religieuze fascisten aan beide kanten.
De grootste verzetsbeweging in Joegoslavië tijdens de tweede wereldoorlog was de communistische onder leiding van Josip Broz (beter bekend onder zijn schuilnaam als verzetsman: Tito)
Er was ook een koningstrouwe verzetsbeweging, aanvankelijk gesteund door de Britten. Met zijn partizanenleger slaagde Tito erin, het land op eigen kracht te bevrijden. Hij genoot groot respect bij de bevolking. Hij was Kroaat, maar het land werd sinds de oprichting in 1918 gedomineerd door het Servische deel van de bevolking. Ook de hoofdstad (Belgrado) was tegelijk de hoofdstad ven Servië. Tito speelde het klaar, met zijn charisma en omdat hij zelf Kroaat was, de tegenstellingen tussen Serven en Kroaten op een laag pitje te houden. Dat was een van de redenen voor zijn populariteit. De economie draaide bovendien beter dan in de overige socialistische landen.
Joegoslavië was het enige land ter wereld, waar de alleen de godsdienst ten grondslag lag aan iemands nationaliteit. Zelfs in Israël niet. Er bestaat door een uitspraak van het hooggerechtshof geen Israëlische nationaliteit, alleen een staatsburgerschap. Bovendien onderscheidt men daar de bevolkingsgroepen ook door hun taal. De zes staatsvormende nationaliteiten (narodi) waren in Joegoslavië de Serviërs, Kroaten, Slovenen, Montenegrijnen, Macedoniërs en Bosniakken, mensen die allemaal Servo-Kroatisch spreken. De laatsten kunnen we evengoed de moslims noemen. De Kosovaren zijn ook voor het grootste deel moslims, maar vormden een eigen minderheidsnationaliteit (narodnosti) en zijn inmiddels zelfstandig. Tot de narodnosti behoren ook de Roma.
Het ging goed tot de dood van president voor het leven Tito, in 1980. Niemand was in staat of van plan, zijn politiek voort te zetten. De regeling van het roterende presidentenambt, die voor de tijd na Tito was ontworpen, werkte niet omdat die vanaf het begin werd gesaboteerd. Tegenstellingen tussen de verschillende nationaliteiten komen verder aan de oppervlakte. Servië wordt steeds dominanter. Joegoslavië spat uit elkaar en de dromen van de Servische nationalisten zoals Slobodan Milošević eveneens. Er volgden gruwelijke oorlogen, waarin buren elkaar afslachtten omdat ze nu nationalisten waren. Er werd een begrip uitgevonden voor iets, wat in de hele geschiedenis al vaak was voorgekomen: de etnische zuivering. Verdrijving en massamoord als een grote schoonmaakbeurt. De naam van het stadje Srebrenica (ˈsrɛ.brɛ.ni.ʦa) kreeg over de hele wereld trieste bekendheid door de moord op rond 8000 mannen en jongens. [wikp.7]
We gaan hier niet gedetailleerd verklaren, hoe die oorlog in zijn werk ging, dat vindt u op vele plekken op het internet.
We willen hier alleen vaststellen, dat nationalisme en fascisme in deze en vele andere oorlogen twee moorddadige broertjes zijn.
Partijen en groepen van Neonazi’s en andere racisten waren overal in Europa vrijwel meteen na de oorlog aan het werk. In Duitsland worden ze de Ewig-Gestrigen genoemd. Maar we mogen ook niet al diegenen vergeten, die door populistische verkiezingspropaganda hopen, een paar stemmen meer van rechts te kunnen afpikken, terwijl zij in werkelijkheid juist het minder openlijke protofascisme bevorderen, dat ook wel rechts-populisme wordt genoemd.
De eerste rechts-populistische partij in Nederland was de Boerenpartij van Hendrik Koekoek, die daarom ook wel boer Koekoek werd genoemd. [wikp.8]
Dat was nog geen fascistische partij, wel een rechts-populistische partij. Er volgden enkele scheuringen en een nieuwe naam: in 1981 deed de partij mee aan de verkiezingen onder de naam "Rechtse Volkspartij" (RVP), maar behaalde geen zetels meer.
Inmiddels zitten overal in Europa, maar ook elders, rechts-populisten in de parlementen, hun populariteit is groeiende en ze nemen in steeds meer landen deel aan de regering. Niet alleen in Oost-Europa. Zij zijn steeds moeilijker van hard-core nazi’s te onderscheiden. In feite zijn ze daarvan de parlementaire arm. Toen Hitler aan de macht kwam, probeerde hij opeens een tijdlang de beschaafde en gematigde politicus te spelen, en velen trapten daar in. Men nam aan, dat nu al die voorstellen van Jodenvervolging en van annexatie van gebieden met een Duitstalige bevolking wel zouden ophouden of tenminste de ijskast in zouden gaan. En wat zegt meneer Wilders, de zelf benoemde baas van het clubje, dat zich ten onrechte partij noemt? Hij had het klaargespeeld, de grootste fractie in de Tweede Kamer te vormen, dus men moest nu wel met hem praten. En meneer Wilders regeert graag. Dus zei hij opeens, dat al die antidemocratische plannen de ijskast in moesten. Want aan hem zou het niet liggen. Ook de plannen, die niet echt antidemocratisch zijn, maar wel blijk geven van een uiterst bekrompen beeld van wie aan onze democratie mag meedoen. [3]
Er zijn ook rechtse partijen in Europa, die geen enkele moeite doen, hun fascistische wortels te verbergen. Giorgia Meloni, premier van Italië, maakt geen geheim van haar bewondering voor het Hitlervriendje Mussolini. Maar we moeten ook de verschillen zien tussen de fascisten van toen en bijvoorbeeld de Fratelli d’Italia van nu. Want ook zij gaan met de tijd. De verheerlijking van geweld staat niet meer zo op de voorgrond. Ook willen ze de democratie niet meer afschaffen, maar ombouwen, naar het voorbeeld van Orban en Poetin, wat natuurlijk op hetzelfde neerkomt. Maar onveranderd in vergelijking met de klassieke fascisten is dat alle rechts-populisten net als Mussolini beweren, dat zij de voorhoede van het volk zijn in de strijd tegen „de elites“. En die elites richten het land te gronde, zo zeggen ze. Bijvoorbeeld omdat ze het land opheffen, de soevereiniteit van het land weggooien ten gunste van internationale organisaties. [4]
De Brexit is daar een goed voorbeeld van. Vooral de populistische UKIP, toen nog onder leiding van Nigel Farage [wikp.9] in Groot-Brittannië heeft erachter gezeten, dat het land nu in grote problemen zit doordat ze geen lid meer zijn van de EU. Om van de problemen rond Noord-Ierland nog maar te zwijgen. De Duitse Kamer van Koophandel en Industrie (DIHK) vat de uitkomst van de Brexit samen als een “economische ramp” voor Groot-Brittannië en de EU. [5]
De meerderheid van de economen is van mening dat Brexit de economie van het Verenigd Koninkrijk heeft geschaad en het reële inkomen per hoofd van de bevolking op de lange termijn heeft verlaagd, en dat het referendum zelf de economie heeft geschaad. [wikp.10]
De rechts-populisten scoren in heel Europa goed bij de landbevolking, zoals bij boerendemonstraties blijkt. Overal zijn de boeren ontevreden, overal lijken de problemen waarmee ze te maken hebben, sterk op elkaar. Toch zijn in het ene land de Groenen de schuldigen, in het andere land is het weer Brussel. Of het is Macron of wie dan ook. In Polen en Slowakije is het de graanprijs, veroorzaakt door importen uit Oekraïne. De rechtse propaganda kan blijkbaar goed verdoezelen, dat het grootste probleem al sinds het einde van de oorlog de concentratie in de agrarische sector is. Steeds grotere bedrijven, die aan het lijntje lopen van de levensmiddelenhandel. De boeren moeten werken voor een steeds kleinere marge, terwijl Aldi en Lidl enorme winsten maken.
Sinds de Tweede Wereldoorlog is nog een fenomeen sterk gegroeid, zoals we hierboven in Israël al zagen: het religieuze fascisme. Het wordt zelden zo genoemd, men heeft het dan vaak over orthodoxe mensen, hoewel die lang niet altijd fascistisch zijn. De hier bedoelde groepen zijn dat wel. Er is niet zoveel verschil tussen de SA van de nazi’s en de revolutionaire garde in Iran. [wikp.11]
Ook tussen de bovengenoemde OAS uit Algerije en grote delen van de joodse kolonisten, die de Palestijnse autonomiegebieden als joods land beschouwen en dus proberen, de Palestijnen weg te pesten. Het ademt allemaal erg de geest van Blut und Boden van de nationaalsocialisten.
Evenzo de Hamas, de zichzelf zo noemende Islamitische Staat of de Taliban, die er zowat dezelfde ideeën op na houden als de nazi’s, als het om joden gaat, om vrouwen, om minderheden. Denk bijvoorbeeld aan de genocide op de Jezidi’s van 2014 door de ISIS¸ aan de vervolging van seksuele minderheden enzovoorts. Denk aan de moefti van Jeruzalem, die tijdens de oorlog een groot voorstander van de Endlösung was, zoals de nazi’s hun genocide op de Joden noemden.
Die relifascisten geloven ieder gerucht, wanneer het om hun vijanden gaat. Ze leven in hun bubble en iedereen die er anders over denkt, is door Satan gestuurd.
Zo komen we vanzelf bij een andere ontwikkeling terecht, die het huidige fascisme sterk in de kaart speelt: de geweldige vlucht, die het internet heeft genomen, vooral alle vormen van internetverkeer, waarin iedereen kan meedoen ofwel web 2.0. De platforms die hiervoor ter beschikking staan worden social media genoemd.
De algoritmen. Zogenaamd ter vergemakkelijking van het surfen zorgen ze, dat de gebruikers meer van hetzelfde krijgen aangeboden. Op die manier blijven ze langer op die platform en dat genereert weer inkomsten van de kant van de adverteerders. Die programmering zorgt er voor, dat steeds meer mensen zich alleen nog maar in hun eigen zeepbel (bubble) bewegen. Zij krijgen gaandeweg zelfs de indruk, dat dit de echte wereld is.
Content moderatie. Het zijn daardoor juist de fascisten en andere haatpredikers die voor hun boodschap sterk gebruik maken van social media. De Islamitische Staat is daarvan een duidelijk voorbeeld. We zagen dat ook hierboven, bij de boeren. We zien het bij de jeugd op platforms zoals TikTok.
Het was allang bekend, dat social media bij de jeugd onder andere voor pesterijen wordt gebruikt, bijvoorbeeld van iemand die net een ietsje anders is dan de doorsnee. Daar leert juist rechtse propaganda steeds meer van. Zo worden democratische politici met leugens en halve waarheden zwart gemaakt en vaak weet niemand wie daar achter zit, zie de bovenstaande boerenprotesten.
Moeten we dus de ondernemingen aan hun plicht herinneren, dat zij de verspreiding van haat moeten tegengaan? Want die haat wordt toch juist versterkt door hun algoritmen, omdat dat weer geld opbrengt. Iedereen mooi in zijn eigen bubble, waarvoor dan weer eigen reclame klaar staat. Die ondernemingen hebben daarvoor content moderatoren aangesteld, die handmatig de ergste uitwassen weer moeten verwijderen. Onbegonnen werk, en die moderatoren-baantjes worden ook weer geschrapt.
Hoezo wordt dit vooral voor de jeugd zo belangrijke terrein bijna zonder slag of stoot aan rechtse partijen en niet te vergeten aan hun mecenas en idool Poetin overgelaten?
Die ontwikkeling van de social media is veel gevaarlijke dan alle aanslagen van rechtse fanatici op asielzoekerscentra of synagogen, juist omdat hij zo onopvallend achter de beeldschermen werkt.
Aanslagen zijn natuurlijk het logische gevolg van die hetze. Die zijn dan wel vaak het werk van kleine groepjes of individuele fanatici, maar ze zijn gegroeid in het midden van onze maatschappij.
De rechtse propaganda heeft daarvoor de romantiserende term eenzame wolf bedacht. Zowel in de wetenschap als door overheden wordt die term lone wolf steeds minder gebruikt. De terminologie heeft een romantische connotatie en is vooral uitgedragen door de daders zelf. Het meer neutrale en objectieve ‘lone actor terrorist’ is een meer adequate term. [6]
Laat ons ermee beginnen, onszelf en vooral onze kinderen weerbaar te maken tegen de propaganda van de chat-trollen en chat-bots en andere bronnen van fake news.
Zie twee trieste, maar willekeurige gevallen van aanslagen in Duitsland, waarbij doden zijn gevallen onder mensen met een migratie-achtergrond.
Willekeurig, want we zien dit overal. Het zijn de aanslagen van de NSU (Nationalsozialistischer Untergrund) en de aanslagen van Hanau. De NSU-moorden werden lang als moorden door de georganiseerde criminaliteit beschouwd, aan racistische motieven werd niet geloofd.
In Hanau reageerde de nooddienst van de politie niet op de herhaaldelijke oproepen (4×) van Vili-Viorel Păun, een Roma uit Roemenië, die toen maar alleen probeerde, de dader tegen te houden. Deze verzetsdaad heeft hij niet overleefd.
In Chemnitz begon de politie meteen na het einde van een herdenking, vier jaar na de moorden, de bloemen en kaarsen onder de ogen van de aanwezigen in vuilnisemmers te gooien.
In Nederland en België zijn er sinds 1945 verschillende aanslagen gepleegd met een rechts-extremistische achtergrond. Enkele van deze aanslagen zijn:
In een publicatie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in Nederland lezen we:
Het ombrengen van de Antilliaanse Nederlander Kerwin Duijnmeyer in 1983 door een zestienjarige skinhead werd en wordt door velen beschouwd als de eerste racistische moord na de Tweede Wereldoorlog. [7.1]
Land | doden | gewonden | aanslagen |
---|---|---|---|
Italië | 162 | 772 | 89 |
Frankrijk | 89 | 303 | 262 |
West Duitsland | 51 | 267 | 133 |
Spanje | 15 | 56 | 36 |
België | 7 | 3 | 12 |
Portugal | 5 | 4 | 11 |
Oostenrijk | 4 | 4 | 14 |
Zwitserland | 3 | 5 | 9 |
Verenigd Koninkrijk | 2 | 115 | 10 |
Griekenland | 1 | 81 | 65 |
Noorwegen | 1 | 0 | 2 |
Zweden | 0 | 4 | 3 |
Denemarken | 0 | 0 | 1 |
Nederland | 0 | 0 | 1 |
Bron: Jacob Ravndal, ‘Thugs or Terrorists? A Typology of Right-Wing Terrorism and Violence in Western Europe’, in: Journal for Deradicalization, nummer 3/2015.
Gebaseerd op de niet meer toegankelijke Tweed-database, http://folk.uib.no/sspje/tweed.htm, Universiteit Bergen, Noorwegen |
In deze tabel uit 2004 staan Nederland en Denemarken onderaan. Dat zoiets snel kan veranderen, zien we aan het geval van Noorwegen, dat toen ook nog bijna onderaan stond.
De Noor Anders Breivik, verantwoordelijk voor 77 doden met zijn aanslagen in Oslo en op Utøya in 2011, en eerder de Brit David Copeland, die in 1999 in het Verenigd Koninkrijk een drietal bomaanslagen pleegde, zijn voorbeelden van dergelijke lone actors in Europa.
Witte benadrukt dat er in Nederland vanaf de jaren vijftig en zestig wel degelijk racistisch geweld werd gepleegd, maar dat dit door de overheid lang werd gebagatelliseerd. Witte noemt etnische spanningen en in sommige gevallen gewelddadigheden tussen groepen arbeidsmigranten en autochtone Nederlandse groepen in de jaren vijftig en zestig als voorbeeld van racistisch geweld. Ook was er na de oorlog op sommige momenten nog steeds sprake van antisemitisch geweld, zoals onder meer de vernielingen van duizenden joodse graven in de periode september-november 1966 in Zuid- en Oost-Nederland aantonen. [7.2]
Dit laatste deel is natuurlijk zeer gedateerd. Morgen kan de situatie alweer veranderd zijn en moet ik dit opnieuw schrijven. Maar dat was 1984 van George Orwell ook: hij schreef het onder de indruk van de situatie in de wereld, die toen bestond. Vandaar uit wilde hij waarschuwen voor een wereld, die KON ontstaan: de wereld in zijn boek 1984 is verdeeld in drie blokken, die allemaal even totalitair zijn. Een zeer duister beeld.
Wanneer Orwell nu zou leven, voor wie zou hij nu willen waarschuwen?
We zullen het nooit weten. Maar we weten wel, dat er een triumviraat is, dat probeert zijn macht op het wereldtoneel uit te breiden en dat voorlopig eendrachtig samenwerkt. Alle drie schrikken ze voor onderdrukking en geweld niet terug. Daarvoor is hun geen enkel middel te smerig, geen leugen te plat. Als laatste van de drie is Trump (weer) president geworden. Ze beheersen alle drie uitstekend de kunst van de hybride oorlogvoering, onder andere in het internet. Met de hack & leak (het hacken van regeringscomputers en naar buiten brengen van geheime informatie daarop), met het in omloop brengen verkeerde interpretaties en leugens bijvoorbeeld destijds over Hillary Clinton – het is te veel om op te noemen. Inmiddels zijn ze in staat, chatbots in omloop te brengen, die alleen maar tot doel hebben: verwarring te stichten en reclame te maken voor fascistische politici. Zij leggen slapende accounts aan, bijvoorbeeld op TikTok, die met hetzelfde doel tijdens verkiezingen geactiveerd worden, zoals in Roemenië.
De economie van Rusland stelt in feite niet veel voor.
Manfred Rösch schreef in het artikel „Der Riesenzwerg: Russlands Wirtschaftsleistung im Vergleich“ op 11 februari 2022, dus vlak voor het begin van de mislukte poging van Poetin, heel Oekraïne te laten bezetten: Voor zo’n enorm land, gezegend met zulke enorme hulpbronnen en met een goed opgeleide bevolking van 145 miljoen mensen, zou zelfs vijf keer het bruto binnenlands product nog vrij bescheiden zijn. Het kleine Zuid-Korea bijvoorbeeld, dat in 1953 nog door oorlog was verwoest, heeft een economie ontwikkeld die nu iets groter is dan die van Rusland. [8]
Maar de oorlog duwt de Russiche economie aan. Dat moet betaald worden van het enige, wat Rusland in overvloed heeft: grondstoffen. Door de oorlog zijn die prijzen gestegen.